Nałęczów – Atrakcje Turystyczne

Zwiedzanie Nałęczowa zaczynamy od ul. Prusa, gdzie znajduje się budynek, w którym mieściła się Szkoła Żeńska Gospodarstwa Wiejskiego. Szkołę wybudowano w latach 1907-1912 z inicjatywy Stowarzyszenia Zjednoczonych Ziemianek. Stowarzyszenie organizowało kursy dla młodych kobiet od 1908 r. (tzw. Kursy Tkactwa i Gospodarstwa Kobiecego), a w 1912 r. rozpoczęły się zajęcia w nowo powstałym budynku, co niewątpliwie podniosło pozycję i renomę szkoły. Na kursy przyjmowano córki drobnych rolników – dziewczęta, które ukończyły 17 lat i które miały się uczyć wszystkiego, co przydać się mogło w gospodarstwie rolnym, m.in. ogrodnictwa, pszczelarstwa, hodowli zwierząt i drobiu, przetwórstwa mleka, ale także gotowania, prania i szycia oraz zarządzania budżetem wydatków. Dzięki takiej edukacji młode kobiety były bardziej samodzielne i zaradne, ale również mocniej zaangażowane w rodzinne gospodarstwo. Szkoła funkcjonowała tutaj do 1938 r., a obecnie w budynku mieści się Dom Rekolekcyjny Diecezji Lubelskiej.

Niedaleko Szkoły Ziemianek znajdziemy aleję Lipową, wzdłuż której znajduje się wiele pięknych, zabytkowych domów wybudowanych na przełomie XIX i XX wieku (warto zwrócić uwagę na to, że każdy jest inny). Nałęczowskie wille budowane były w trzech stylach architektonicznych: szwajcarskim charakteryzującym się bogatą elewacją z wzorami roślinnymi lub geometrycznymi (np. powstała w 1883 roku willa Mazowsze czy pochodząca z 1897 roku willa Aurelia), zakopiańskim wprowadzonym w tutejsze strony przez Jana Koszyca-Witkiewicza i przypominającym góralskie chaty (np. tzw. Dom Ludowy z 1906 roku czy zbudowana w 1925 roku willa Chata) i secesyjnym, który charakteryzował się dekoracyjnym kształtowaniem fasady i użyciem zupełnie nowych i niespotykanych dotąd materiałów budowlanych (np. willa Pod Kasztanem z 1885 roku czy powstała w 1898 roku willa Pod Matką Boską). Warto przespacerować się tą wyjątkową aleją, obejrzeć malownicze wille i poczuć prawdziwy klimat Nałęczowa z przełomu XIX i XX wieku.

Przechodzimy do najważniejszego punktu Nałęczowa – miejsca, które najbardziej kojarzy się z uzdrowiskowym charakterem tej miejscowości, czyli Parku Zdrojowego usytuowanego w sercu miasta. Ten stary park powstał prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku i bez wątpienia jest jedną z najpiękniejszych atrakcji turystycznych Nałęczowa. Można tu odpocząć na łonie przyrody, podziwiać wypielęgnowaną roślinność (znajdziesz tutaj gatunki roślin charakterystyczne nie tylko dla Polski, ale także pochodzące z Europy Zachodniej, a nawet Ameryki) i karmić pływające w stawach oswojone kaczki i łabędzie. W parku znajdziesz urokliwe mostki, ustronnie ustawione ławeczki, rzeźby i pomniki pisarzy kojarzących się z Nałęczowem (m.in. Stefana Żeromskiego i Bolesława Prusa). Niewątpliwą atrakcją tego miejsca jest palmiarnia, która służy także jako pijalnia drogocennych dla zdrowia wód mineralnych.

W Parku Zdrojowym podziwiać można Pałac Małachowskich wybudowany w latach 1771-1775 dla Stanisława i Marianny Małachowskich – to nie tylko jeden z pierwszych sanatoryjnych budynków w okolicy, ale także wspaniały przykład barokowej architektury, pełnej przepychu i zdobień. Front zabytku zdobi herb pierwszych właścicieli: Pilawa i Nałęcz – stąd właśnie wzięła się nazwa uzdrowiskowej miejscowości. W Pałacu (mimo zniszczeń i wielokrotnych przeróbek) do tej pory zachowały się niektóre oryginalne elementy, np. zdobienia w Sali Balowej czy kamienna posadzka. Przy okazji zwiedzania Pałacu Małachowskich warto odwiedzić znajdujące się w tym samym budynku Muzeum Bolesława Prusa, które powstało w pomieszczeniach zajmowanych przez pisarza w czasie jego pobytu w nałęczowskim kurorcie. W muzeum zgromadzono mnóstwo pamiątek po pisarzu, ale ze szczególną pieczołowitością przechowywane są dowody wskazujące na związki Prusa z Nałęczowem.

Muzeum otwarte jest od wtorku do niedzieli, od 1 VI do 31 VIII w godz. 10-18, a od 1 IX do 31 V w godz. 10-17. Ceny biletów: normalny – 5,50 zł, ulgowy – 4,50 zł.

Z Pałacu Małachowskich trzeba udać się w stronę stawu, aby trafić do kolejnej nałęczowskiej atrakcji – Starych Łazienek Żelazistych, wybudowanych w latach 1817-1820. Łazienki są fantastycznym przykładem klasycystycznej architektury, bogato zdobionej ornamentami, stiukami, puttami i balkonikami. Był to pierwszy zakład kąpielowy w okolicy, wzmianka o jego uruchomieniu znalazła się nawet w Kurierze Warszawskim, co świadczy o ówczesnej sławie tego uzdrowiska. W budynku Łazienek znajduje się źródło prozdrowotnej wody mineralnej (pięknie zdobione, woda sączy się z wykonanej z brązu paszczy lwa), której można spróbować na miejscu.

W obrębie nałęczowskiego Parku Zdrojowego podziwiać możemy jeszcze jedną niezwykłą atrakcję – Aleję Gwiazd Kolarstwa Polskiego. Nad parkowym jeziorem w pobliżu uzdrowiska „Książę Józef” ustawiono ogromny bicykl wykonany z brązu (nie można odwiedzić Nałęczowa i nie zrobić sobie pamiątkowego zdjęcia na tym wyjątkowym rowerze). Na chodniku dookoła tego niezwykłego pomnika umieszczono tablice z nazwiskami i podpisami najbardziej zasłużonych kolarzy w naszym kraju, m.in. Czesława Langa, Zenona Jaskuły, Ryszarda Szurkowskiego, Leszka Piaseckiego czy Mai Włoszczowskiej. Pomysł na alejkę powstał z inicjatywy pełniącego funkcję dyrektora marketingu nałęczowskiego uzdrowiska Andrzeja Kozłowskiego, który – we współpracy ze znanym wszystkim Czesławem Langiem – opracował strategię promocji miasta poprzez kolarstwo. Uważa się, że klimat tutejszego uzdrowiska skutecznie obniża ciśnienie, co sprzyja nie tylko poznawaniu historii kolarstwa w Polsce, ale także aktywnemu uprawianiu sportów rowerowych.

Pora opuścić urokliwe centrum i Park Zdrojowy i udać się ulicą Żeromskiego do Muzeum Stefana Żeromskiego – dla wielbicieli literatury niewątpliwie jednej z większych atrakcji tej miejscowości. Muzeum mieści się w drewnianym domu, który dawniej był własnością pisarza, a zbudowany został na wzór zakopiańskich budowli przez Jana Koszczyca-Witkiewicza w 1905 roku. Dom ten służył Żeromskiemu za pracownię – warto zaznaczyć, że do dnia dzisiejszego zachowało się jej oryginalne wyposażenie (nie tylko umeblowanie, ale także prywatne fotografie, pamiątki i bibeloty literata).

Muzeum otwarte jest od wtorku do niedzieli, od 1 VI do 31 VIII w godz. 10-18, a od 1 IX do 31 V w godz. 10-17. Ceny biletów: normalny – 5,50 zł, ulgowy – 4,50 zł.

Niedaleko ulicy Żeromskiego znajduje się kolejny drewniany budynek – kościół rektoralny św. Karola Boromeusza. Ten budynek także reprezentuje styl zakopiański, a zaprojektowany został przez samego Stanisława Witkiewicza. Kościół powstał w latach 1917-1919, a ufundowany został przez Luizę Benni, na której wyraźne życzenie do dnia dzisiejszego służy głównie kuracjuszom i turystom odwiedzającym Nałęczów. Najważniejszą atrakcją kaplicy jest piękny, drewniany ołtarz z obrazem przedstawiającym św. Karola Boromeusza (biskupa Mediolanu). To właśnie w tej kapliczce msze święte odprawiał Karol Wojtyła w czasie swojego pobytu w Nałęczowie.

Z kościoła św. Karola Boromeusza udajemy się na ul. Głowackiego, od której swoją nazwę wziął rozpoczynający się przy niej lessowy wąwóz. To wspaniałe miejsce na długi spacer po bardzo ciekawie ukształtowanym terenie – woda wydrążyła w lessowej skale w środku grądowego lasu sieć korytarzy charakteryzujących się płaskim dnem i stromymi zboczami (podobne wąwozy znaleźć można w pobliskim Kazimierzu Dolnym). Wąwóz Głowackiego tworzy specyficzną sieć, bo od głównego traktu odprowadzonych jest kilka bocznych, równie urokliwych, dróżek. Z urwisk wąwozu wystają korzenie drzew, co daje rzadką możliwość obserwacji systemów korzeniowych wielu gatunków typowych dla tych okolic, m.in. dębów, grabów, lip, klonów czy jaworów. Znajdziemy tutaj także mniejsze roślinki, np. niecierpki, turzyce, paprotniki czy przylaszczki. Spacer po wąwozie odbywa się wytyczoną i bardzo dobrze oznakowaną ścieżką spacerową, dzięki czemu nawet turyści nieznający dobrze okolicy mogą bez obaw udać się tu na pieszą wycieczkę.

Ostatnim punktem wycieczki po tej uzdrowiskowej miejscowości jest figura św. Michała Archanioła znajdująca się na skrzyżowaniu dróg łączących Nałęczów, Lublin i Kazimierz Dolny (był to kiedyś jeden z głównych okolicznych traktów handlowych). Ta nietypowa rzeźba, potocznie nazywana kapliczką, przedstawia postać św. Michała Archanioła pokonującego diabła. O miejscu tym niewiele wiadomo – ani kiedy dokładnie powstało, ani z czyjej inicjatywy, dlatego jest to prawdziwa atrakcja dla wielbicieli miejskich legend. Historycznie przyjęło się, że jest to nagrobek Felicjana Eleutera Gałęzowskiego, który pełnił funkcję kasztelana lubelskiego i kiedyś był właścicielem tej ziemi. Wśród mieszkańców Nałęczowa słyszy się jednak legendę, że pod pomnikiem znaleźć można szczątki samego Bolesława Śmiałego, który po wieloletniej banicji osiadł w okolicy jako mnich pokutujący za swoje zbrodnie.